Chênh lệch giá mua – bán vàng: Vì sao người mua luôn "thiệt"?

tigertonwis July 28, 2025

 Trong các kênh đầu tư truyền thống, vàng luôn được coi là “hầm trú ẩn” an toàn mỗi khi kinh tế bất ổn. Nhưng có một thực tế mà không ít người cảm thấy khó hiểu, thậm chí là “thiệt thòi” khi đầu tư vàng: giá mua và giá bán chênh lệch quá lớn. Một số thời điểm, chênh lệch này lên tới 1 - 2 triệu đồng/lượng, khiến người vừa mua xong bán lại là… lỗ ngay lập tức.

Vậy vì sao lại có sự chênh lệch lớn như vậy? Ai là người hưởng lợi? Và người mua vàng có thật sự luôn "thiệt"? Hãy cùng phân tích chi tiết trong bài viết này.

1. Giá mua – bán vàng là gì?

Trước tiên, chúng ta cần hiểu rõ hai khái niệm cơ bản:

  • Giá mua (giá thu mua): Là mức giá mà các cửa hàng vàng, ngân hàng hoặc công ty kinh doanh vàng chấp nhận mua lại vàng từ bạn.

  • Giá bán: Là mức giá bạn phải bỏ ra để mua vàng từ các đơn vị đó.

Khoảng cách giữa hai mức giá này được gọi là chênh lệch giá mua – bán (spread).

Ví dụ:

  • Giá mua vàng SJC: 74,500,000 VND/lượng

  • Giá bán vàng SJC: 76,000,000 VND/lượng
    ⇒ Chênh lệch: 1.500.000 VND/lượng

2. Vì sao lại có sự chênh lệch giá?

Chênh lệch giá mua – bán vàng không phải là điều bất thường. Trên thực tế, nó tồn tại trong hầu hết các loại hàng hóa và tài sản tài chính. Tuy nhiên, mức chênh lệch của vàng ở Việt Nam lại cao một cách bất thường so với thế giới. Có nhiều lý do dẫn đến tình trạng này:

a. Cơ chế quản lý vàng "đặc thù" ở Việt Nam

  • Ở Việt Nam, vàng miếng SJC được coi là “độc quyền nhà nước” trong việc sản xuất. Chỉ có Ngân hàng Nhà nước cấp phép và SJC được đúc vàng miếng.

  • Điều này dẫn đến tình trạng nguồn cung bị giới hạn, không linh hoạt theo thị trường, khiến giá bị điều tiết bởi một số doanh nghiệp lớn (SJC, DOJI, PNJ…).

b. Chi phí vận hành và lợi nhuận của doanh nghiệp

  • Các đơn vị kinh doanh vàng như tiệm vàng, công ty vàng bạc đá quý đều phải tính chi phí vận hành, nhân công, kho bãi, vận chuyển, rủi ro biến động giá…

  • Do đó, họ thường đẩy giá bán lên cao hơn giá mua để đảm bảo biên lợi nhuận an toàn.

c. Rủi ro biến động giá

  • Giá vàng biến động liên tục, thậm chí từng phút. Để hạn chế rủi ro thua lỗ khi giá đảo chiều đột ngột, doanh nghiệp sẽ áp dụng chênh lệch giá cao.

  • Đặc biệt, khi thị trường biến động mạnh (do lạm phát, USD tăng, chiến sự...), chênh lệch có thể tăng gấp đôi so với ngày thường.

d. Tâm lý người mua và quy luật cung – cầu

  • Người dân Việt Nam có thói quen tích trữ vàng từ lâu đời, nhất là các dịp lễ Tết, cưới hỏi, vía Thần Tài…

  • Khi nhu cầu tăng cao, các doanh nghiệp dễ dàng đẩy giá bán lên mà không cần tăng giá mua tương ứng.

3. Ai là người hưởng lợi từ chênh lệch này?

Chắc chắn không phải là người mua vàng!

  • Các công ty kinh doanh vàng là bên được hưởng lợi lớn nhất từ chênh lệch giá. Họ thu lời từ mỗi lượt giao dịch mua – bán.

  • Ngân hàng hoặc tổ chức tài chính tham gia thị trường cũng hưởng lợi tương tự nếu họ làm trung gian mua bán.

Còn người tiêu dùng thì sao?

  • Người mua lẻ thường là người “thiệt” nhất, vì nếu mua hôm nay mà cần bán gấp ngay, bạn sẽ lỗ ngay lập tức từ 1 – 2 triệu đồng/lượng.

  • Trong khi đó, nếu mua vàng để đầu tư dài hạn thì chênh lệch có thể được bù đắp theo thời gian nếu giá vàng tăng đủ mạnh.

4. So sánh với thị trường thế giới

Tại các thị trường vàng lớn như London, New York, Thượng Hải, chênh lệch giá mua – bán thường chỉ dao động từ vài USD đến vài chục USD/ounce, tương đương khoảng 100.000 – 300.000 VND/lượng.

Tại sao lại khác biệt như vậy?

  • Thị trường quốc tế có tính cạnh tranh cao, ít độc quyền, hàng hóa được giao dịch tự do.

  • Chi phí vận hành được tối ưu, có sự tham gia của nhiều tổ chức tài chính lớn giúp bình ổn giá.

  • Người dân ít đầu tư vàng vật chất, chủ yếu giao dịch qua hợp đồng điện tử, ETF, vàng giấy nên tính thanh khoản cao, chênh lệch thấp.

5. Vậy làm sao để người mua không "thiệt"?

Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro do chênh lệch giá, nhưng bạn vẫn có thể giảm thiểu “thiệt hại” bằng một số cách sau:

a. Lựa chọn loại vàng hợp lý

  • Vàng nhẫn 9999 hoặc vàng trang sức 24K thường có chênh lệch giá thấp hơn vàng SJC.

  • Tuy nhiên, cần mua tại nơi uy tín để đảm bảo chất lượng và dễ bán lại.

b. Không mua – bán ngắn hạn

  • Hạn chế mua vàng theo phong trào rồi bán ra khi thấy giá giảm nhẹ. Giao dịch quá thường xuyên khiến bạn “mất” chênh lệch mỗi lần.

c. So sánh giá giữa các thương hiệu

  • Trước khi mua, nên so sánh giá mua – bán giữa các thương hiệu như SJC, DOJI, PNJ, Bảo Tín Minh Châu… để chọn nơi có chênh lệch thấp nhất.

d. Mua vàng online – bán vàng online

  • Một số ngân hàng, ví điện tử cung cấp dịch vụ mua – bán vàng online với mức chênh lệch thấp hơn, thanh khoản nhanh hơn.

  • Ví dụ: MiGold (TPBank), eGold (Sacombank), VietinBank Gold…

6. Có nên đầu tư vàng lúc này?

Câu trả lời không đơn giản. Nếu bạn:

  • Đang muốn bảo vệ tài sản khỏi lạm phát;

  • Có tiền nhàn rỗi, không cần sử dụng trong 1 – 3 năm;

  • Không kỳ vọng lợi nhuận cao như chứng khoán;

→ Thì vàng vẫn là một kênh đầu tư an toàn, nhưng không nên kỳ vọng lợi nhuận quá lớn sau vài tháng.

Quan trọng nhất là chấp nhận mức chênh lệch giá mua – bán như một phần chi phí đầu tư, giống như "phí giao dịch" trong chứng khoán hay bất động sản.

Kết luận

Chênh lệch giá mua – bán vàng là một thực tế không thể tránh khỏi, đặc biệt tại thị trường Việt Nam với đặc thù quản lý và thói quen tiêu dùng riêng. Người mua không "thiệt" hoàn toàn nếu họ hiểu rõ cơ chế này và có chiến lược đầu tư hợp lý.

Vàng vẫn là tài sản phòng thủ tốt trong dài hạn – nhưng để đầu tư hiệu quả, bạn cần tỉnh táo hơn với từng quyết định mua bán. Hãy nhớ rằng, trong thế giới đầu tư, kiến thức luôn là “vàng thật”!